Ο Γρανάτης -ή γρανάδα, όπως είναι γνωστός σήμερα- είναι μια μεγάλη οικογένεια πυριτικών ορυκτών. στην ουσία προέρχεται από μεταμορφωμένα πετρώματα όπως γνευσίους, σχιστόλιθους και ασβεστολιθικούς σχηματισμούς (skarn).
Το σημερινό όνομά του προέρχεται από την λατινική λέξη “grantum” ή “granatus” που μεταφράζεται ως “ρόδι” λόγω της ομοιότητας του χρώματός του με αυτό των σπόρων του καρπού. Γνωρίζουμε όμως από τον Θεόφραστο πως οι αρχαίοι Έλληνες τον αποκαλούσαν “άνθραξ” μετά από την παρατήρηση ότι το συγκεκριμένο ορυκτό “έπαιρνε” το χρώμα του αναμμένου κάρβουνου κάτω από τις ακτίνες του ήλιου.
Λόγω της πιο γνωστής ποικιλίας γρανάτη, η οποία ονομάζεται αλμανδίνη, έχει επικρατήσει η λανθασμένη άποψη ότι αυτός ο λίθος έχει αποκλειστικά το χαρακτηριστικό αυτό, βαθύ κόκκινο χρώμα. Στην πραγματικότητα, ο γρανάτης μπορεί να διαθέτει πορτοκαλί, κίτρινο, μωβ ή ακόμη και πράσινο χρώμα και να είναι εξίσου εντυπωσιακός. Κάποιες ποικιλίες του παρουσιάζουν ακόμη και το φαινόμενο του Αλεξανδρίτη, δηλαδή αλλάζουν χρώμα ανάλογα με το είδος του φωτός που δέχονται, ενώ το 1900 στη Μαδαγασκάρη ανακαλύφθηκε μία πολύ σπάνια ποικιλία μπλε γρανάτη.
Ο γρανάτης χρονολογείται από το 4.000 π.Χ. (ίσως και νωρίτερα), με κοσμήματα να έχουν ανακαλυφθεί σε κάθε γωνία του πλανήτη, από την Αίγυπτο και την Σουμερία ως την Σουηδία και τις περιοχές των Αζτέκων στην Αμερική. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και οι αρχαίοι Έλληνες τον χρησιμοποιούσαν ως διακοσμητικό λίθο σε κοσμήματα όπως περιδέραια, καρφίτσες και πόρπες αλλά και για την κατασκευή σφραγιδόλιθων οι οποίοι είχαν ιδιαίτερη αξία. Τα κοσμήματα με γρανάτη ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή και κατά τη διάρκεια της βικτοριανής περιόδου. Επίσης ο γρανάτης, από την ανακάλυψή του ακόμη, χρησιμοποιήθηκε και ως λειαντικό λόγω της σκληρότητάς του η οποία κυμαίνεται μεταξύ 6,5 και 7,5 στην κλίμακα Mohs.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι δοξασίες γύρω από αυτόν τον εντυπωσιακό λίθο. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν σύμβολο επιτυχίας. Σύμφωνα με το Ταλμούδ η κιβωτός του Νώε φωτιζόταν μόνο από έναν γρανάτη μυθικών διαστάσεων. Κατά τον Μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε από τον κλήρο και τους ευγενείς καθώς πίστευαν ότι ενισχύει την πίστη, την αλήθεια και την σταθερότητα. Θεωρήθηκε και “η πέτρα του πολεμιστή” κι έτσι χρησιμοποιήθηκε και ως φυλαχτό στις σταυροφορίες. Στην Ιταλία οι χήρες φορούσαν κοσμήματα με γρανάτη για να βρουν ξανά σύζυγο. Ακόμη και σήμερα πολλοί πιστεύουν πως βοηθάει στην επίτευξη των στόχων και πως παρέχει σταθερότητα και ασφάλεια.
Κοιτάσματα γρανάτη απαντώνται σχεδόν παντού στο κόσμο. Στην Ελλάδα βρίσκεται σε διάφορα νησιά όπως η Σύρος, Σέριφος, Σίκινος, Μήλος, Νίσυρος αλλά και σε χερσαίες περιοχές όπως το ορυχείο “Μαδέμ Λάκκος” των μεταλλείων Κασσάνδρας, την Αλιστράτη Σερρών και τις περιοχές “Κιμμέρια” και “Λευκόπετρα” Ξάνθης.
