Αχάτης

Ο αχάτης ανήκει στην οικογένεια του χαλκηδόνιου (χαλαζίας), συναντάται σχεδόν σε όλα τα χρώματα, η μορφή του είναι αδιαφανή ή ημιδιαφανή και σχηματίζεται κυρίως μέσα σε ηφαιστειακά πετρώματα. Το όνομά του το πήρε από τον Θεόφραστο, ο οποίος ανακάλυψε την πέτρα κατά μήκος της ακτογραμμής του ποταμού Αχάτη (Dirillo) στη Σικελία ,κάπου μεταξύ του 4ου και του 3ου αιώνα π.Χ.
Τα ακανόνιστα σχήματα ή ομόκεντρα κυκλικά νερά που περιέχει τον διαχωρίζουν σε διαφορετικές ποικιλίες. Οι πιο συχνές είναι:
Δενδρίτης ή βρυώδης αχάτης (Dendrite or moss agate). Λέγεται έτσι γιατί περιέχει εγκλείσεις που θυμίζουν φυτικούς σχηματισμούς ή βρύα.
Turritella agate. Ονομάστηκε έτσι από τα έγκλειστα απολιθώματα του όστρακου turritella που περιέχει.
Οφθαλμαχάτης (Eye Agate). Είναι μία ποικιλία αχάτη που σχηματίζει ομόκεντρα κυκλικά νερά κάνοντάς τον να μοιάζει με μάτι ιδίως αν είναι κομμένος σε στρόγγυλο καμπουσόν.
Αχάτης Βραζιλίας (Brazilian Agate). Σε αυτή την ποικιλία, οι στρώσεις των υλικών είναι πολύ έντονα διακριτές δίνοντάς του ένα εσωτερικό τρισδιάστατο εφέ.
Λουλούδι του Αχάτη (Agate flower). Ονομάστηκε έτσι γιατί στην επιφάνειά του δημιουργείται ένα σχήμα από ομόκεντρες καμπυλωτές γραμμές που μοιάζει με λουλούδι. Στην επιφάνεια αυτού του σχήματος υπάρχουν μικροσκοπικά κρυσταλλάκια χαλαζία, τα οποία ιριδίζουν.
Αχάτης της φωτιάς (Fire agate). Ενώ αυτή η ποικιλία βρέθηκε τα τελευταία χρόνια στις νοτιοδυτικές πολιτείες των Η.Π.Α. και στο Μεξικό, έχει εξελιχθεί στην πιο περιζήτητη και πιο ακριβή ποικιλία αχάτη για κατασκευή κοσμημάτων. Στην επιφάνειά του εμφανίζεται ένας εντυπωσιακός ιριδισμός από κόκκινες, χρυσαφί και πράσινες αποχρώσεις. Το φαινόμενο αυτό δημιουργείται από κρυσταλλικές διατάξεις που υπάρχουν κάτω από την επιφάνεια του αχάτη. Οι κρύσταλλοι αυτοί σχηματίζουν επίπεδες πλάκες, μέσα από τις οποίες περνάει το φως, διαθλάται και ιριδίζει. Η καλή ποιότητα του αχάτη της φωτιάς μοιάζει με το -κατά πολύ- ακριβότερο μαύρο οπάλιο.
Μία ακόμη -αρκετά σημαντική- ποικιλία του αχάτη είναι ο όνυχας, ο οποίος έχει κατηγοριοποιηθεί ως ξεχωριστός ημιπολύτιμος λίθος. Ο όνυχας λοιπόν που εξορύσσεται στην περιοχή Μποτσουάνα της Αφρικής ονομάζεται Αχάτης Μποτσουάνα (Botswana Agate).
Ανεξαρτήτως ποικιλίας, είναι ένας λίθος που χρησιμοποιήθηκε πολύ από αρχαίους πολιτισμούς, με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
Η διακοσμητική χρήση του αχάτη ήταν κοινή στην Αρχαία Ελλάδα, σε διάφορα κοσμήματα αλλά και σε σφραγιδόλιθους Ελλήνων πολεμιστών. Ταυτόχρονα ήταν συνδεδεμένος και με την αρχέγονη θεά Νύξ και πίστευαν πως προστατεύει από τα άσχημα όνειρα και τις δυσκολίες στον ύπνο, ενώ τα ευρήματα στο αρχαιολογικό τοπίο της Κνωσού στην Κρήτη, μας δείχνουν την ευρεία χρήση του στον μινωϊκό πολιτισμό.
Στην Ρώμη τον φορούσαν στο αριστερό χέρι ή τον κρεμούσαν στα δέντρα και στις γωνίες των κτημάτων για καλή καρποφορία και ευνοϊκή σοδειά. Φορεμένος όμως γύρω απ’ το λαιμό παρείχε προστασία από λοιμούς κι επιδημίες.
Τα περιδέραια με χάντρες από γυαλισμένο αχάτη χρονολογούνται από την 3η χιλιετία π.Χ. στον πολιτισμό της Κοιλάδας του Ινδού. Επίσης λόγω της σκληρότητας και της αντοχής του, έχει χρησιμοποιηθεί για αιώνες για την κατασκευή εργαλείων γυαλίσματος δερμάτων, μαχαιριών, μελανοδοχείων και σφραγίδων.
Διαδεδομένος ως ημιπολύτιμος λίθος λόγω των ιδιαίτερων χρωμάτων του και σχηματισμών μέσα σε αυτά όπως περιγράψαμε παραπάνω, το Idar-Oberstein είδε την ευκαιρία και ήταν ένα από τα πρώτα κέντρα που έκαναν χρήση του αχάτη σε βιομηχανική κλίμακα. Ενώ στην αρχή χρησιμοποιήθηκαν τοπικοί αχάτες για την ευρωπαϊκή αγορά, αυτό έγινε μια παγκοσμιοποιημένη επιχείρηση γύρω στο τέλος του 20ού αιώνα: η Idar-Oberstein εισήγαγε μεγάλες ποσότητες αχάτη από τη Βραζιλία και χρησιμοποιώντας μια ποικιλία ιδιόκτητων χημικών διεργασιών, παρήγαγαν χρωματιστές χάντρες που πωλήθηκαν σε όλο τον κόσμο.